SGK ÇEYİZ PARASI NASIL ALINACAK

SGK ÇEYİZ PARASI NASIL ALINACAK?

Hükümetin tasarruf paketi kapsamında açıkladığı, 27 yaşına kadar evlenmek isteyenlere verilecek olan çeyiz yardımının detayları netleşleşmeye başladı. Buna göre çeyiz hesabında 25 bin lira biriktiren birisi devletten 5 bin lira alacak. Her yıl 27 yaşından önce evlenen 800 bin kişi, bu desteğin potansiyel yararlanıcısı olarak görülüyor.

Sosyal güvenlik mevzuatında ölüm sigortası kolundan sağlanan yardımlardan birisi de evlenme ödeneğidir. Evlenme ödeneği kamuoyunda çeyiz parası olarak da ifade edilebilmektedir. Evlenme ödeneği ile ilgili merak edilen ve çok sık sorulan soruları cevaplıyoruz.

Evlenme ödeneği, sosyal güvenlik kapsamında anne veya babasında gelir/aylık alan kız çocuklarının evlenmeleri halinde yapılan parasal yardımı ifade etmektedir.
Evlenme ödeneğinden kimler yararlanabilir?
Evlenme ödeneğinden anne veya babasından kız çocuğu olarak ölüm gelir veya aylığı alan kız çocukları yararlanabilmektedir. Erkek çocukların böyle bir hakkı bulunmamaktadır.
Bu ödeneği almak için iki şart aranmaktadır. Bunlardan birincisi, ölüm gelir veya aylığı almak, ikincisi de bu gelir veya aylığı alırken evlenmiş olmaktır.
Dul eşler evlenme ödeneğinden yararlanabilirler mi?
Dul eşlerin tekrar evlenmeleri halinde evlenme ödeneği alması söz konusu değildir.
Evlenme ödeneğinin miktarı ne kadardır?
Evlenme ödeneğinin miktarı SGK’dan alınmakta olan en son gelir veya aylığının 2 yıllık tutarı, yani 24 katıdır.
Bu miktar peşin ve bir defada verilmektedir.
Örneğin, 600 TL ölüm aylığı alan bir kız çocuğuna evlendiğinde 14.400 TL evlenme ödeneği verilecektir.
Evlenme ödeneği alan kız çocuğunun ölüm aylığı veya geliri kesilecek mi?
Kız çocuğunun evlenmesi halinde SGK’dan almakta olduğu gelir veya aylığı kesilmektedir. Aslında konunun, kesilmesi gereken gelir veya aylığın peşin ödenmesi nedeniyle 2 yıl geç kesilmesi anlamında değerlendirilmesi gerekir.
Kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesiyle aynı dosyadan aylık alan diğer hak sahiplerinin aylık miktarlarında bir değişiklik olacak mıdır?
Kız çocuğuna aslında iki yıllık gelir veya aylığı peşin olarak verildiğinden, varsa aynı dosyadan gelir veya aylık alan anne, kardeş ve dede-ninenin gelir ve aylıklarının artma durumu evlenme tarihinden itibaren ikinci yılın sonunda gerçekleşecektir.
Evlenme ödeneği alan kız çocuğu iki yıl dolmadan boşanırsa ölüm gelir veya aylığı tekrar bağlanır mı?
Kız çocuğunun boşanması halinde tekrar gelir ve aylığı 2 yıl tamamlandıktan sonra bağlanmaktadır. Çünkü, iki yıllık gelir veya aylığını peşin alınmıştır.
Evlenme ödeneği alan kız çocuğu iki yıl sonra boşanır ve çalışmaya da başlarsa gelir veya aylığı tekrar bağlanır mı?
Kız çocuklarına ölüm gelir veya aylık bağlanması şartları arasında “çalışmama” hali de sayıldığından, bu durumda olan kız çocuğuna tekrar gelir ve aylık bağlanmayacak, ancak işten ayrılması durumunda gelir ve aylık bağlanması söz konusu olacaktır.
Evlenme ödeneği alan kız çocuğu sağlık yardımlarından yararlanabilir mi?
Evlenme yardımı alan kız çocuğu, eşinde dolayı sağlık yardımlarından yararlanamıyorsa, kendisi üzerinden 2 yıl boyunca sağlık yardımlarından da yararlanabilecektir.
Ölüm gelir veya aylığı alan kız çocukları evlenme ödeneğinden yararlana bilmek için ne yapmaları gerekir?
Kız çocuklarının evlenme ödeneğinden yararlanabilmeleri için talepte bulunmaları gerekmektedir. Başka bir ifadeyle, SGK talep olmadan evlenme ödeneği ödememektedir. Ayrıca, bu ödeneğin 5 yıl içerisinde talep edilmemesi durumunda bu ödeneğin alınması hakkı ortadan kalkmaktadır.
Bu ödenek için bulunulan yerdeki SGK İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine başvurulması gerekmektedir.
5434 sayılı Kanun'un 90. maddesinin metni; "Evlenmeleri sebebiyle dul ve yetim aylığı kesilen eş ve kız çocuklarla anaya bir defaya mahsus olmak üzere almakta oldukları dul veya yetim aylıklarının oniki aylık tutarı evlenme ikramiyesi olarak ödenir. Bunlardan evlenme tarihinden itibaren oniki aydan önce boşananlarla evliliğin butlanına veya feshine karar verilenlere yeniden aylık bağlanması halinde, ödenmiş bulunan evlilik ikramiyesinin oniki aydan eksik süreye ait kısmı tahsil edilinceye kadar aylıkları ödenmez." şeklindeydi.
1 Ekim 2008'den önce SSK'lılar çeyiz parasını (evlenme yardımı) 506 sayılı Kanun'un ek 12. maddesindeki hükümlere göre almaktaydılar. 506 sayılı Kanun'un çeyiz parasıyla ilgili hükümlerini düzenleyen ek 12. maddesi; "Sigortalının ölümünden dolayı aylık ve gelir almakta olan hak sahibi kız çocuklarına evlenmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı evlenme yardımı olarak verilir. İki yıl içerisinde meydana gelen boşanma veya dul kalma halinde bu süre için tekrar aylık veya gelir ödenmez." şeklindeydi.
Kanun metnindeki hükümlerden de görüleceği üzere, SSK'dan çeyiz parasını yalnızca SSK'lı müteveffa ana veya babası üzerinden gelir ya da yetim aylığı alırken, evlenmeleri nedeniyle gelir ve aylıkları kesilmek zorunda olan kız çocukları alabilmekteydi. SSK'daki çeyiz parası tutarı, gelir/yetim aylığı alan kız çocuğunun aylık miktarının 24 katı olup, çeyiz parasını alıp ta 24 aydan önce evliliği son bulan kız çocuklarına 24 aylık süre dolmadan yeniden gelir veya aylık bağlanmamaktaydı.
1 Ekim 2008'den önce Bağ-Kurlulara ise, çeyiz parası adı altında herhangi bir sosyal güvenlik yardımı yapılmamaktaydı. Bu tarihten sonra Bağ-Kur'lulara da çeyiz parası ödenmeye başlanmıştır.

BÖYLE BİR MODEL YOK

Dünyada buna benzer bir örnek bulunmuyor. Burada amaç tasarrufu teşvik etmek. Çeyiz hesabı açtıracaklara uygulanacak destek miktarını Bakanlar Kurulu belirleyecek. Bakanlar Kurulu’nun destek miktarını yüzde 20 olarak belirlemesi durumunda, en yüksek destek miktarı olan 5 bin lirayı alabilmek için 25 bin lira biriktirmek gerekecek. 24-26 yaşındakiler için, Bakanlar kurulu farklı oranlarda destek verilmesini kararlaştırabilecek.

3 YIL SİSTEMDE KALMA

Çeyiz desteğinden yararlanmak için en az 3 yıl bu hesapta para biriktirmek ve ilk evliliklerini yapıyor olmak gerekecek. Buna göre, devletin vereceği çeyiz yardımından alabilmek için en geç 24 yaşında hesap açılması gerekecek. Açılacak hesaplar, mevduat veya katılım bankalarının yurtiçi şubelerinde TL cinsinden olacak. Düzenli ödeme koşulu da bulunacak. Desteği alabilmek için 27 yaşından önce evlendiğini gösteren evlilik cüzdanının ilgili birimlere gösterilmesi zorunlu olacak. Ödemede hesabın bulunduğu banka aracılık yapacak. Haksız olarak çeyiz desteğinden yararlanıldığının ortaya çıkması halinde, gecikme faizi ile bu tutar hak edenden geri alınacak. Banka eğer bu tutarı ilgili kişiden tahsil edemezse, kendisinden bu tutar tahsil edilecek. Çeyiz hesapları için Aile Bakanlığı’na ayrı bir ödenek de aktarılacak. Şu an için 5 bin TL olan azami destek oranını 3 kata kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkili olacak.

Sosyal güvenlik mevzuatında ölüm sigortası kolundan sağlanan yardımlardan birisi de evlenme ödeneğidir. Evlenme ödeneği kamuoyunda çeyiz parası olarak da ifade edilebilmektedir. Yazımızda evlenme ödeneği ile ilgili merak edilen ve çok sık sorulan sorulara cevap verilecektir.

Evlenme ödeneği nedir?

Emekli Sandığı Kanununda çeyiz parası alma şartları nelerdir?

5510 sayılı Yasa'nın bütün hükümleriyle birlikte yürürlüğe girdiği tarihi olan 1 Ekim 2008'den önce, T.C. Emekli Sandığı kapsamında olan kişilere çeyiz parası (evlenme ikramiyesi) 5434 sayılı Kanun'un 90. maddesindeki hükümlere göre verilmekteydi.

Kanun metnindeki bu hükümlerden anlaşılacağı üzere, 1 Ekim 2008'den önce 5434 sayılı Emekli Sandığı kanunu kapsamındaki kişilerden çeyiz parasını; dul ve yetim aylığı alıyor olup ta evlenmeleri nedeniyle bu aylıkları kesilmek zorunda bulunan eş, kız çocuk ve ana bir defaya mahsus olmak üzere alabilmekteydi. Çeyiz parasını alma bakımından eşin erkek veya kadın olması arasında herhangi bir farklılık yoktu. Emekli Sandığı'ndaki çeyiz parası, evlenmesi nedeniyle aylığı kesilen eş, çocuk ve ananın aldığı aylığın 12 katı tutarında idi. Evlenme ikramiyesi (çeyiz parası) alan kişiler 12 aydan önce boşandıkları takdirde 12 ay geçmeden dul ve yetim aylıkları bağlanmamaktaydı.

SSK ve Bağ-Kur'lularda çeyiz parası alma şartları nelerdir?

1 Ekim 2008'den önce Bağ-Kur'dan yetim aylığı alan kız çocuğu 1 Ekim 2008'den sonra evlenirse bu kız çocuğuna da çeyiz parası verilebilir mi?

SGK'nın 2008/96 sayılı Genelgesi'nde; "Bağ-Kur sigortalılarından ölüm tarihi 5510 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinden (1 Ekim 2008) önce olanların hak sahibi kız çocuklarının Kanun'un yürürlük tarihinden sonra evlenmeleri halinde, bunlara da Kanun'un 37. maddesi uyarınca evlenme ödeneği verilecektir." hükmü gereğince, soruda belirtilen durumdaki Bağ-Kurlunun kız çocuğuna da çeyiz parası verilecektir. 

SORU – 1: Çeyiz parası almak için nereye ve hangi belgelerle müracaat etmek gerekir ve çeyiz parası elden mi bankadan mı alınır?

CEVAP – 1: Çeyiz parasını alacak kız çocukları eğer 4/a (hizmet akdi ile çalışanların sigortalılığı) ve 4/b (kendi nam ve hesabına çalışanların sigortalılığı) sigortalılığı kapsamında iseler ya da 1 Ekim 2008’den sonra ilk defa memurluğa başlayanların kız çocukları iseler, bağlı bulundukları Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine başvuru yapmaları gerekir.

Evlenme ödeneği için resmi evlilik bağı kurulduktan sonra ödeneği alacak kişi  (vekili de olabilir) aşağıdaki  dilekçe ile İlgili illerdeki  SGK  il müdürlüklerine veya SGK merkez Müdürlüklerine  başvurmaları gerekmektedir.

 

T.C.

    SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

    …..………...Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne

      …..………...Sosyal Güvenlik Merkezine

Kurumunuzdan …………………………… tahsis numarası ile gelir/aylık almaktayım.

…./…./20… tarihinde evlenmem nedeniyle tarafıma evlenme ödeneği ödenmesini arz ederim.               

                                                                                                   

                                                                                                   

  …./…./20…       

                                                                                                                       Adı Soyadı      

                                                                                                                             İmza

T.C. Kimlik No          (Sosyal Güvenlik Sicil No)	:
Adres	:
Telefon	:

                               :                           

EK:  Evlenme Cüzdanı Örneği

                                          

Çeyiz parası almak için yukarıda belirttiğimiz yerlere bir dilekçe* ile birlikte müracaat edilmesi gerekir. Dilekçe ekinde evlenme tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse evlenme cüzdanının bir örneğinin de SGK’ya verilmesi gerekir. Nüfus kütüğüne işlenen evlilik işlemleri için ise, evlenme cüzdanının verilmesine gerek yoktur.

Çeyiz parasının elden alınması imkanı yoktur. Müracaat eden kişilerin ya kendileri tarafından açtırılan banka hesap numaralarına ya da SGK tarafından ikametlerine en yakın yerde açılacak banka hesap numaralarına yatırılmaktadır.

SORU – 2: Çeyiz parası alınmasında herhangi bir süre ve zamanaşımı şartı var mıdır?

CEVAP – 2: Çeyiz parası almak için başvuru mutlaka nikahın resmi kayıtlara intikal ettiği tarihten sonra olmak zorundadır. Nikahtan sonra olmak üzere her zaman için çeyiz parası almak üzere başvuruda bulunulabilir. 5510 sayıl Kanun’un 97. maddesindeki; “Kısa vadeli sigorta kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğer haklar, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse düşer…” hükmünün gereği olarak, çeyiz parası beş yıl içinde istenmediği takdirde bu hak ortadan kalkmaktadır.

SORU – 3: Çeyiz parası almak için ne zaman müracaatta bulunulmalı ve çeyiz parasının başlangıç tarihi ne zamandır?

CEVAP – 3: Çeyiz parası almak için nikah tarihinden sonra başvuru yapılmalıdır. Çünkü çeyiz parası almak için kişinin evlenmiş olduğunun resmi bir belgeyle (nüfus kütüğü veya evlilik cüzdanı vb.) kanıtlanması gerekmektedir. Çeyiz parası, başvuru yapılan tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren alınmaya başlanmaktadır.

SORU – 4: Çeyiz parası yalnızca bir evlilik için mi alınabilir?

CEVAP – 4: Çeyiz parası bir defaya mahsus olmak üzere yapılan bir sosyal güvenlik ödeneğidir. Çeyiz parasının birden fazla alınması mümkün olmamakla birlikte, ilk evlilikte alınması şartı da yoktur.

SORU – 5: Bir işverenin yanında sigortalı çalıştığı için müteveffa babasından yetim aylığı alamayan kız çocuğu işten çıkıp akabinde yetim aylığına bağlanıp ta evlenirse, çeyiz parası alabilir mi?

CEVAP – 5: Çeyiz parası almak için önemli olan husus, kız çocuğunun yetim aylığı alıyor olupta söz konusu bu aylığının evlenecek olması dolaysıyla kesilmesi gerektiğidir. Aksi takdirde, her evlenen kız çocuğuna çeyiz parası verilmemektedir. Bu nedenden dolayı, işten ayrılıp ta yetim aylığı almaya başlayan ve yetim aylığı alırken evlenen kız çocuğuna çeyiz parası verilmektedir. Ancak, yetim aylığına müstahak olduğu halde aylık almadığı bir devrede evlenen kız çocuğuna çeyiz parası verilmesi mümkün değildir.

SORU – 6: Çeyiz parası alıp aylıktan çıkanların geride kalanlarının aylıkları ne zamandan itibaren güncellenmektedir?

CEVAP – 6: Çeyiz parası alan bütün 4/a sigortası kapsamındaki kişiler, 4/b sigortası kapsamındaki kişiler ile 1 Ekim 2008’den sonra ilk defa memur olan kişiler üzerinden çeyiz parası alan kişiler aylıktan çıktıklarında, aylık kapsamında kalan diğer hak sahiplerinin aylıkları 24 ay geçtikten sonra arttırılır. Örnek olarak, ölen bir SSK’lı kocanın geride aylık alan bir eşi bir de kız çocuğu varsa ve kız çocuğu çeyiz parası alarak aylıktan çıkmışsa annenin aylığı yüzde 25 oranında 24 ay geçtikten sonra arttırılır.

Çeyiz parasını 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı kapsamında çeyiz parası alarak aylıktan çıkan alan kişilerin aylık kapsamında kalan ana, baba, eş ve kardeşlerinin dul ve yetim aylıkları ise, 12 aylık sürenin geçmesi beklenilmeden hemen arttırılır.

SORU – 7: Çeyiz parası alarak dul veya yetim aylığı kapsamından çıkan bir kişi evlilik tarihinden birkaç ay sonra bir işyerinde çalışmaya başlarsa almış olduğu çeyiz parasını SGK bu kişiden geri ister mi?

CEVAP – 7: Yetim aylığı alan kız çocuğunun aylığının evlenme nedeniyle kesilmesi durumlarında çeyiz yardımı verilir. Yani aylığın evlilikten önce herhangi bir nedenle kesilmemesi ve devam etmesi gerekir. Bunun dışında çeyiz yardımını aldıktan sonra isterse bir ay sonra bile sigortalı olarak bir işte çalışsa dahi, verilen çeyiz yardımı geri alınmaz. Çeyiz yardımında evlilikten sonraki değil, evlenmeden önceki çeyiz yardımı almak için gerekli şartların taşınıyor olması önemlidir.

SORU – 8: Vefat eden annesi üzerinden yetim aylığı alırken, aylığı evlenmesi nedeniyle kesilen ve SGK’dan iki yıllık maaş tutarında çeyiz parası alan bir kişi iki yıl boyunca annesi üzerinden sağlık yardımlarından yararlanmaya devam edebilir mi?

CEVAP – 8: 5510 sayılı Kanun’un 37. maddesinde, çeyiz parası alan kız çocuklarının 24 ay boyunca genel sağlık sigortası kapsamında sigortalı sayılacakları belirtildiği için, çeyiz parası alan kız çocukları da iki yıl boyunca aylık aldıkları kişi üzerinden sağlık yardımlarından yararlanmaya devam edebilirler. Ancak, çeyiz parasını 12 aylık tutarında alan, yani 5434 sayılı Kanun’un 90. maddesi kapsamında çeyiz parası alanların evlilik tarihinden itibaren 12 ay daha sağlık yardımlarından yararlanma olanakları yoktur.

SORU – 9: 1 Ekim 2008’den önce Bağ-Kur’dan yetim aylığı alan kız çocuğu 1 Ekim 2008’den sonra evlenirse bu kız çocuğuna da çeyiz parası verilebilir mi?

CEVAP – 9: SGK’nın 2008/96 sayılı Genelgesi’nde; “Bağ-Kur sigortalılarından ölüm tarihi 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden (1 Ekim 2008) önce olanların hak sahibi kız çocuklarının Kanun’un yürürlük tarihinden sonra evlenmeleri halinde, bunlara da Kanun’un 37. maddesi uyarınca evlenme ödeneği verilecektir.” hükmü gereğince, soruda belirtilen durumdaki Bağ-Kurlunun kız çocuğuna da çeyiz parası verilecektir.

SORU – 10: Emekli Sandığından evlenme ikramiyesini 12 ay üzerinden almıştım, yeni çıkan yasadan yararlanarak 24 ay üzerinden alabilir miyim?

CEVAP – 10:Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce aylığa girdiğiniz için evlenme ikramiyeniz 12 ay üzerinden ödenmiştir.

01.10.2008 tarihinden sonra aylığa girip evlenen kız çocukları için evlenme ikramiyesi 24 maaş tutarı kadar ödenir.

01.10.2008 tarihinden önce aylık almaya hak kazananlar bu tarihten sonra evlenseler dahi Evlenme İkramiyesi tutarı maaşlarının 12 katı kadardır.

YASAL DAYANAK : 5510 sayılı Kanun 37. maddesi

5434 sayılı Kanunun 90. maddesi

(4/a-4/b  SGK’ya tabi olanlar   eski adıyla  ssk- bağkur   emeklilerinin  kız çocukları için evlenme ikramiyesi 24 maaş tutarı kadardır.)

SORU – 11:Evlenme ikramiyemi istediğim bankadan alabilir miyim?

CEVAP – 11:Evlenme ikramiyesi ödeme emri ile gönderildiği için sgk  nın yaptığı anlaşma gereği sadece Ziraat Bankalarından ödenmektedir.